Aby pomóc innym nauczycielom w prowadzeniu zajęć dziennikarskich, postanowiłam podzielić się stworzonym przez siebie programem, który powstał w oparciu o moje siedmioletnie doświadczenie instruktora koła dziennikarskiego( wydawcy gazetki Wieści Szkolne) oraz dzięki wiedzy uzyskanej na studiach polonistcznych i dziennikarskich.Będąc organizatorem Konkursu Gazetek Szkolnych, przekonałam się, ze prezentują one bardzo zróznicowany poziom i często uczniowie nie posiadają wiedzy teoretycznej, a od tego nalezy zacząć pracę nad stworzeniem gazetki szkolnej.
Renata Wadowska-Małek ZSO nr 3 w Dąbrowie Górniczej Program autorski warsztatów dziennikarskich I Założenia programowe Program ten powstał w oparciu o moje wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu zajęć dziennikarskich (od roku 1999) oraz wiedzę merytoryczną, którą dało mi ukończenie studiów polonistycznych i dziennikarskich. Jest skierowany zarówno do uczniów gimnazjum, jak i liceum. Nawiązuje do zagadnień medialnych występujących w programach nauczania, rozwijając je i poszerzając ich zakres. Może być częściowo realizowany w ramach lekcji języka polskiego lub wyłącznie na warsztatach dziennikarskich. Stwarza możliwość rozbudzenia w uczniach pasji, zdobycia nowej wiedzy i umiejętności oraz praktycznego ich wykorzystania dzięki wydawaniu gazety szkolnej. Zrealizowanie programu wymaga od minimum 1 roku do 3 lat. II Cele programowe
- Cele ogólne:
Budzenie i rozwijanie zainteresowań dziennikarskich, inspirowanie do aktywności twórczej, pracy nad sobą, pogłębiania wiedzy, przełamywania osobistych barier psychicznych, samodzielnego i krytycznego myślenia oraz nauka odpowiedzialności i pracy w zespole.
- Cele szczegółowe:
- zapoznanie młodzieży z głównymi zagadnieniami i problemami współczesnego dziennikarstwa,
- opanowanie przez uczniów podstaw sztuki dziennikarskiej i praktyczne jej wykorzystanie przy tworzeniu gazetki „Wieści Szkolne”,
- nabycie umiejętności posługiwania się różnymi gatunkami publicystycznymi,
- doskonalenie sprawności językowej i dbałość o kulturę słowa,
- poznanie twórczości wybitnych dziennikarzy,
- zapoznanie uczniów z tworzeniem oraz funkcjonowaniem redakcji prasowej,
- przybliżenie pojęć etyki dziennikarskiej, obiektywizmu, kultury osobistej,
- pokonywanie lęków i rozbudzanie kreatywności oraz poczucia własnej wartości,
- nabywanie i wykorzystywanie umiejętności informatycznych oraz technicznych przy wydawaniu własnej gazety.
- kształtowanie umiejętności zdobywania informacji
III Wykaz planowanych zagadnień oraz formy i sposoby ich realizacji
L.p. |
Wykaz zagadnień |
Formy i sposoby realizacji |
Minimalna ilość godzin |
1 |
Zasady organizacji redakcji prasowej. Ustalenie zasad funkcjonowania redakcji szkolnej gazety, przydział obowiązków wg zainteresowań. |
W trakcie dyskusji określenie zainteresowań i oczekiwań uczniów oraz stanu ich wiedzy; przeprowadzenie wyborów, prace w grupach tematycznych. Wybór redaktora naczelnego, technicznego oraz odpowiedzialnych za poszczególne działy. Określenie charakteru pisemka, cyklu wydawniczego, szaty graficznej oraz sposobu finansowania. Zapoznanie młodzieży z archiwum „Wieści Szkolnych”. Wspólne stworzenie planu pracy( zaplanowanie pierwszego numeru gazety). |
4( na początku każdego roku szkolnego) |
2 |
Podział dziennikarstwa ze względu tematykę i formę przekazu. Cechy mediów, sposoby oddziaływania na odbiorcę. |
Wykład, dyskusja, analiza fragmentów „Poradnika dla dziennikarzy”, ćwiczenia dotyczące sposobów oddziaływania różnych mediów na odbiorcę, ocena ich skuteczności. |
4 |
3 |
Rola mediów we współczesnym świecie. Pojęcie „czwartej władzy”. |
Dyskusja w oparciu o materiał prasowy przyniesiony przez uczniów( zwrócenie uwagi na odpowiedzialność za słowo).Wyciągnięcie wniosków w odniesieniu do szkolnej redakcji. |
2 |
4 |
Cechy dobrego dziennikarza |
Dyskusja, wyodrębnianie i klasyfikowanie cech, ocena ich przydatności w pracy. (Pomocna analiza „Poradnika dla dziennikarzy…”) |
1 |
5 |
Reporterka jako punkt wyjścia dziennikarza; sposoby gromadzenia informacji . Poszukiwanie dobrego tematu. |
Praca z „ Poradnikiem dla dziennikarzy…”, burza mózgów; samodzielne zajęcia praktyczne( wyszukiwanie tematu, o którym można napisać w gazetce szkolnej |
2 |
6 |
Zasady konstruowania wywiadów oraz przygotowywania się do nich i przeprowadzania. Wprowadzenie pojęcia autoryzacji tekstu. |
Dyskusja, korzystanie z praktycznych rad dla przeprowadzających wywiad z „Poradnika…” oraz ćwiczeń warsztatowych zaproponowanych przez S. Bortnowskiego w swej książce. Konstruowanie i przeprowadzanie wywiadów z wybraną osobą lub między sobą. Nauka posługiwania się dyktafonem. |
3 |
7 |
Cechy i budowa krótkiej notatki informacyjnej. Zasada odwróconej piramidy. Nauka pisania artykułów informacyjnych ( obiektywizm i krytycyzm). |
Próba określenia, wspólnie z młodzieżą, co każda informacja powinna zawierać? Ćwiczenia warsztatowe( Ćwiczenia w precyzyjnym i rzetelnym informowaniu). |
2 |
8 |
Pisanie: kunszt i proces. Styl perswazyjny. |
Przypomnienie podstawowych cech dobrego stylu, zasad opracowywania tekstu (5 etapów tworzenia tekstu).; uczulanie młodzieży na problem poprawności językowej, zwięzłości i rzetelności dziennikarskiej. Ćwiczenia warsztatowe ( można wykorzystać proponowane przez S.Bortnowskiego) |
6 |
9 |
Klasyfikowanie tytułów i wprawianie się w tytułowaniu. |
Analiza zgromadzonych tytułów prasowych, ich ocena(zajęcia praktyczne).Wykład, praca z „Poradnikiem…”.Ćwiczenia warsztatowe ( propozycje S. Bortnowskiego) |
3 |
10 |
Redagowanie zapowiedzi tekstu; tworzenie lidu |
j.w. Wyodrębnianie lidu w swoich tekstach informacyjnych. |
3 |
11 |
Specyfika artykułu problemowego. Podkreślanie własnego zdania. |
Analiza i tworzenie artykułu problemowego. Gromadzenie argumentów na podkreślenie swego zdania. Jak go bronić? Poruszenie tematu asertywności. |
3 |
12, |
Komentarz jawny i ukryty |
Ćwiczenia praktyczne: (szukanie w prasie codziennej komentarzy jawnych i ukrytych, wyjaśnienie kiedy i jak można posłużyć się komentarzem) |
2 |
13 |
Wiarygodność. Jak sprawić, żeby czytelnicy nam wierzyli? |
Odwołanie się do doświadczeń czytelnika prasy i próba odpowiedzi na pytanie co decyduje o tym, że wierzymy lub nie wierzymy gazecie( metoda problemowa) Pomocna będzie lektura „Poradnika…”Ćwiczenia Warsztatowe |
2 |
14 |
Główne zasady etyki dziennikarskiej. |
Dyskusja na temat odpowiedzialności za słowo; uczciwości i rzetelności dziennikarskiej oraz granic ingerencji w ludzkie życie. Ocena zjawisk np. plagiat czy „paparazzi”. Zapoznanie uczniów z zasadami etyki dziennikarskiej oraz uświadomienie im prawnych i społecznych konsekwencji łamania tych zasad .Dyskusja na temat etyki powinna pojawiać się zawsze, gdy przygotowane przez uczniów teksty do druku budzą zastrzeżenia natury moralnej, są niesamodzielne, lub mogą godzić w cudze dobro(pogadanka) |
10 |
15 |
Czemu służy powstawanie kolumny odredakcyjnej ( co to jest artykuł wstępny) |
Przedstawienie możliwości jakie daje kolumna odredakcyjna, wyznaczenie zadań dla redaktora naczelnego (praca z „Poradnikiem…”) |
2 |
16 |
Poznanie podstawowych gatunków publicystycznych: reportaż, felieton, esej, recenzja. Sylwetki i twórczość mistrzów reportażu: R.Kapuściński, K.Kąkolewski, H.Krall, M.Wańkowicz; felietonu: U.Ecco, M.Ogórek itp. |
Zapoznanie uczniów z cechami gatunkowymi, próba wyodrębnienia w prasie poszczególnych gatunków, poznanie sylwetek i dorobku mistrzów ( praca z tekstami np. „Antologią reportażu polskiego”). Własne próby twórcze(ćwiczenia praktyczne). |
15 |
17 |
Specyfika poszczególnych działów gazety( dobór i selekcja tekstów, gatunków, język sprawozdawcy sportowego, równowaga pomiędzy słowem a obrazem, estetyka). |
Opracowanie jednolitego pod względem graficznym wyglądu poszczególnych działów, przy jednoczesnym ustaleniu różnic w zawartości czy formie przekazu, ustalenie zasad doboru tekstów ( dialog, dyskusja, wizualizacja – analiza materiału czasopiśmiennego) |
5 |
18 |
Typografia/szata graficzna gazety – wykorzystanie różnych technik do planowania wyglądu gazetki szkolnej. Makietowanie i łamanie tekstów. |
Wyjaśnienie przez instruktora pojęć na przykładzie różnych czasopism oraz praktyczne wykorzystanie wiedzy w trakcie pracy przy komputerze( dobrze byłoby nawiązać współpracę z informatykiem), |
5 |
19 |
Dobór zdjęć i grafiki. Tworzenie podpisów pod ilustracjami. |
Ćwiczenia warsztatowe z uprzednio przygotowanym materiałem graficznym (mogą być wycinki z gazet), konstruowanie opisów do zdjęć; zapoznanie się z radami profesjonalnych fotografów i grafików, np. zaproszenie do szkolnej redakcji profesjonalisty lub wyjazd do redakcji. |
2 |
20 |
Zasady funkcjonowania gazety na rynku, sposoby zdobywania czytelników( marketing). Kolportaż. |
Analiza problemu z punktu widzenia wydawcy szkolnej gazetki; jak się skutecznie promować?(weryfikowanie pomysłów uczniów, praktyczne wykorzystanie najciekawszych np. konkursy, dodatki). |
2 |
21 |
Nauka pracy na komputerze w programach Word, Corel, korzystania z Internetu, skanera, ksera; posługiwania się dyktafonem, aparatem cyfrowym |
Redagowanie szkolnej gazety, współpraca z informatykiem. |
5 |
22 |
Wydawanie kolejnych numerów szkolnej gazety „Wieści Szkolnych” |
Planowanie, opracowywanie, wydawanie, adiustacja i ocena kolejnych numerów dwumiesięcznika „Wieści Szkolne” będzie praktycznym wykorzystaniem wiedzy teoretycznej zdobytej w trakcie zajęć. |
20godz. /miesiąc |
23 |
Uczestnictwo w konkursach, warsztatach pozaszkolnych, wyjazdach do redakcji profesjonalnych gazet. |
Nawiązanie współpracy z redakcją profesjonalnej gazety, wyjazd do redakcji, aby zobaczyć jak wygląda i funkcjonuje; przygotowywanie się do udziału w konkursach, żeby się sprawdzić, nabyć nowe doświadczenia, dowartościować; publikowanie najlepszych tekstów na łamach prasy lokalnej. |
8 | IV Przewidywane osiągnięcia uczniów
- Opanowanie przez uczniów podstawowych umiejętności dziennikarskich:
- przeprowadzenia wywiadu
- zredagowania artykułu informacyjnego, sprawozdania, recenzji, reportażu, felietonu
- zdobywania informacji z różnych źródeł i ich selekcji
- Poznanie zasad funkcjonowania redakcji prasowej oraz zasad etyki dziennikarskiej i praktyczne ich stosowanie w redakcji „Wieści Szkolnych”.
- Pogłębienie umiejętności informatycznych i technicznych, np. sprawne posługiwanie się programami komputerowymi, dyktafonem, obsługa ksero.
- Poznanie głównych zagadnień i problemów współczesnego dziennikarstwa.
- Nauczenie się pracy w zespole, odpowiedzialności, rzetelności i samodzielności.
- Uzyskanie większej świadomości i sprawności językowej.
V. System motywacyjny
- Przy punktowym wewnątrzszkolnym systemie oceniania zachowania, uczniowie po wydaniu kolejnego numeru zbierają się na spotkaniu redakcyjnym, wspólnie analizując swój wkład pracy w powstanie gazety, czego efektem jest przyznawanie zróżnicowanej ilości punktów dodatnich z zachowania ( kategoria: praca na rzecz szkoły).
- Najlepsze teksty informacyjne i publicystyczne są oceniane w dzienniku, na stronie język polski.
- Na koniec roku szkolnego uczniowie najbardziej aktywnie pracujący przy redagowaniu i wydawaniu gazetki otrzymują dyplomy i nagrody książkowe, a za szczególne efekty pracy certyfikaty osiągnięć dziennikarskich.
- Istnieje też system awansu w redakcji.
VI. Bibliografia
- Stanisław Bortnowski, Warsztaty dziennikarskie, STENTOR, W-wa 2003.
- Poradnik dla dziennikarzy z Europy Środkowej i Wschodniej, pod red.Malcoma F.Mallette, w tłum.Barbary Stanisławczyk-Żyły, World Press Freudom Committee 1990.
- Ryszard Jedliński, Gatunki publicystyczne w szkole średniej, WSiP, W-wa 1984.
- Antologia polskiego reportażu w opracowaniu szkolnym, pod red. Krystyny Heska- Kwaśniewicz i Bogdana Zelera, wyd. „Książnica”Katowice 1998.
Opracowanie: Renata Wadowska - Małek |